جزئیات برنامه 13 تغییر در فیزیک و ترافیک پایتخت

به گزارش مجله سلو بلاگ، خبرنگاران : تدوین طرح جدید برای توسعه تهران در دستور کار مدیریت شهری نهاده شد. شورای شهر و شهرداری تهران با اتفاق نظر بر سر ضرورت تغییر مبانی توسعه تهران به شکلی که اکنون در قالب طرح جامع و تفصیلی شهر تهران مبنای عمل مدیران شهری قرار گرفته است، بنا دارند اصول شهرسازی مبتنی بر حمل و نقل عمومی (TOD) را مبنای طرح جدید توسعه تهران قرار دهند.

جزئیات برنامه 13 تغییر در فیزیک و ترافیک پایتخت

به گزارش خبرنگاران با تدوین و تصویب این طرح، هر نوع ساخت و ساز و نوسازی در بافت فرسوده و توسعه فیزیکی شهر تهران بر اساس نسخه جایگزین طرح تفصیلی کنونی شهر تهران که اجرای آن از سال 91 شروع شد، صورت خواهد گرفت.

طرح تفصیلی شهر تهران به چهار علت جوابگوی احتیاج کنونی شهر نیست و از این رو تدوین یک طرح جدید در دستور کار مدیران شهری قرار گرفته و درباره مبانی کلی پیش نویس این طرح نیز همسویی میان شهرداری و شورای شهر وجود دارد. در وهله اول تاریخ انقضای استفاده موثر از طرح تفصیلی فرارسیده است. اگرچه این طرح همچنان به لحاظ اسمی و مقرراتی، مبنای تصمیم گیری درباره ساخت وسازهای شهر است و از دستور کار خارج نشده، اما از آنجا که طرح مذکور باید پس از گذشت پنج سال مورد بازنگری قرار می گرفت و این بازنگری انجام نشد و از طرفی نواقص متعددی در آن شناسایی شده که با توجه به عدم بازنگری، هنوز رفع نشده است، تدوین یک سند بالادستی جایگزین این طرح در مقطع کنونی در دستور کار مدیران شهری قرار گرفته است.

علت دوم تدوین طرح جایگزین برای معین تکلیف توسعه آینده شهر تهران، کمبود شدید منابع اقتصادی برای توسعه حمل و نقل عمومی به ویژه مترو است. تدوین طرح جدید بر اساس اصولی انجام می گردد که به واسطه آن منابع اقتصادی کافی برای توسعه مترو فراهم خواهد شد. این طرح قرار نیست الزاما بر حجم کاربری های تجاری، اداری و خدماتی در تمام سطح شهر بیفزاید، بلکه نقاطی که این نوع از کاربری ها در آنجا مستقر می شوند را به نحوی هدفمند می نماید که در مجاورت ایستگاه های مترو، ساخت و سازهای بلندمرتبه با کاربری های تجاری، اداری، خدماتی و تفریحی مستقر گردد و از درآمد حاصل از این ساخت وسازها که می تواند به شکل مجتمع ایستگاهی مترو صورت گیرد، منابع لازم برای تکمیل خطوط مترو و تامین واگن به منظور رساندن سرفاصله حرکت قطارها به مقدار بهینه 2 دقیقه تامین گردد. نارضایتی عمومی از وضعیت ساخت و سازها در تهران سومین علتی است که سبب شده طرح تفصیلی احتیاجمند تغییر اساسی باشد. به عنوان مثال بر اساس این طرح انبوهی از بارگذاری های مسکونی در منطقه 22 شهر تهران صورت گرفت و این در حالی است که این منطقه از سرانه های خدماتی، حمل و نقلی، آموزشی و... متناسب با احتیاج جمعیت ساکن برخوردار نیست. به این ترتیب یک گروه از کسانی که از اجرای ضوابط طرح تفصیلی فعلی شهر تهران ناراضی هستند، ساکنان همین منطقه اخیرا شکل گرفته در منتهی الیه غربی شهر تهران هستند. چهارمین علتی که بازنگری در طرح تفصیلی شهر تهران را ناگزیر می نماید، این است که شهر ساخته شده بر اساس ضوابط این طرح، به یک توسعه نامتقارن مبتلاست؛ به نحوی که ارتباط معناداری میان شبکه حمل و نقل عمومی و کاربری های جاذب سفر وجود ندارد. بر اساس یک مطالعه دانشگاهی که پیش از ساخت خطوط شش و هفت مترو صورت گرفته، تنها در 16 درصد از نقاطی که دسترسی مطلوب به شبکه حمل و نقل عمومی وجود دارد، سرمایه گذاری ساختمانی صورت گرفته است؛ ضمن اینکه تنها در 40 درصد از ساخت و سازهایی که با تراکم بالا صورت گرفته است، دسترسی مطلوب به شبکه حمل و نقل عمومی وجود دارد. این محاسبات اگرچه با ساخت خطوط شش و هفت مترو ممکن است قدری دستخوش تغییر گردد، اما نشان می دهد طرح تفصیلی شهر تهران جوابگوی احتیاج به توسعه مبتنی بر اصول TOD نبوده است.

در این بین طرح جدیدی که قرار است آیندهه توسعه و ساخت و سازهای تهران را معین تکلیف کند، محصول تجربه دست کم 20 ساله شهرهای جهان است. ابرشهرهای مهم جهان از بیش از دو دهه قبل برنامه های توسعه شهری خود را مبتنی بر حمل و نقل و به ویژه حمل و نقل ریلی تنظیم نموده اند. اما طرح جدید مبنای عمل ساخت و سازهای شهری چه تفاوتی با طرح تفصیلی کنونی دارد؟ جهانی اقتصاد از مجموعه سخنرانی ها و گزارش های ارائه شده در نشست دیروز که به همت کمیته TOD شورای شهر تهران برگزار گردید و بحث و گفتگو میان مدیران و کارشناسان ترافیکی و شهرسازی در این نشست 13 تغییر که در انتظار فیزیک و ترافیک تهران است را احصا نموده است. اولین تفاوت و وجه تمایز مثبت جایگزین طرح تفصیلی فعلی تهران، اضافه شدن یک پهنه جدید به پهنه بندی های شهر تهران است. در حال حاضر شهر تهران در طرح تفصیلی به چهار پهنه تقسیم شده است که شامل پهنه های مسکونی (R)، تجاری، اداری (S)، مختلط (M) و سبز (G) است. اما پیشنهاد مدیریت شهری تهران این است که یک پهنه جدید موسوم به پهنه حمل و نقلی (T) که عنوان اختصاری آن برگرفته از واژه Transit به معنای حمل و نقل است، به پهنه بندی تهران افزوده گردد. در حالی که پهنه های چهارگانه قبلی به شکل پراکنده در شهر تهران وجود دارد، این پهنه در تمام سطح شهر گسترده است و در واقع یک لایه برای طرح توسعه شهری آینده تهران محسوب می گردد.

طرح تفصیلی فعلی دو ویژگی عمده دارد که مورد انتقاد مدیران شهری و کارشناسان ترافیکی و شهرسازی است. ویژگی اول این است که در این طرح مجوزهای ساختمانی بر اساس فیزیک معابر و کالبد شهر و البته بدون توجه به احتیاج شهروندان تعریف شده است. به عنوان مثال در این طرح مجوزهای بلندمرتبه سازی بر اساس مساحت قواره زمین و عرض گذر صادر می گردد. در واقع زمانی مجوز ساخت و ساز 12 طبقه به بالا صادر می گردد که مساحت زمین و عرض گذر آن از یک حداقل معین ویژه هر یک از زیرپهنه های طرح تفصیلی کمتر نباشد. نتیجه صدور چنین مجوزهایی، سر بر آوردن مجتمع تجاری کوروش در حاشیه بزرگراه ستاری است که دو ویژگی مدنظر طرح تفصیلی را داشته است، اما با وجود عرض زیاد بزرگراه ستاری در حاشیه این مجتمع، شهروندان این محدوده شهری را با تنگنای ترافیکی روبرو نموده است.

ویژگی دوم طرح تفصیلی کنونی نیز ارجحیت خودروها به شهروندان در برنامه ریزی توسعه شهری بوده است. در این طرح عرض گذر به عنوان یک پارامتر اصلی صدور مجوز معین شده و این یعنی حرکت سواره ها و خودروها به حرکت پیاده ها در طراحی های شهری بر اساس این طرح تفصیلی، ارجحیت دارد. به این ترتیب می توان از طرح تفصیلی به عنوان یک طرح ترافیک زا یاد کرد. این در حالی است که طرح جایگزین اتفاقا یک طرح ترافیک زدا خواهد بود، چراکه در قالب آن احتیاجهای شهروندان در هر پهنه مبنای ارائه مجوز برای کاربری های گوناگون قرار می گیرد؛ به این معنا که در پهنه ای که کاربری غالب مسکونی است، به احتیاج شهروندان به سرانه های خدماتی، آموزشی، تفریحی و شغلی پاسخ داده می گردد و به این ترتیب بخش زیادی از احتیاجهای سفر خودرویی شهروندان رفع خواهد شد. ویژگی سوم این طرح جدید، به رسمیت شناختن حرکت های غیرخودرویی در سطح شهر است؛ طوری که در طرح جدید عرصه دادن به پیاده ها یک مبنای کلیدی خواهد بود و این یعنی احتمالا از بخشی از عرصه های متعلق به خودروها یعنی معابر بزرگراهی و شریانی به نفع پیاده ها کاسته خواهد شد؛ ضمن اینکه با نزدیک شدن مراکز شغلی و خانه های شهروندان به یکدیگر به واسطه اختلاط کاربری ها در پهنه های شهری، سفرهای پیاده افزایش خواهد یافت و جایگزین سفر با خودروی شخصی یا حتی ناوگان حمل و نقل عمومی خواهد شد. چهارمین ویژگی این طرح، زمینه سازی برای تبدیل تهران از یک شهر تک هسته ای به شهری چند هسته ای است؛ به این معنا که دیگر قرار نیست راسته ها و پهنه های شغلی و مسکونی از یکدیگر جدا باشد، بلکه در هسته های متعدد شهری که در کل عرصه تهران پراکنده هستند، ترکیبی از کاربری های گوناگون وجود دارد و البته همه این هسته ها به وسیله شبکه ریلی به یکدیگر متصل هستند. در واقع در مرکز هر یک از پهنه ها یا اصطلاحا زون های شهری یک ایستگاه حمل و نقل ریلی وجود دارد.

ویژگی ممتاز دیگر طرح مذکور ظرفیت درآمدی اجرای آن برای تهران است. شورای شهر تهران از شناسایی 40 هزار میلیارد تومان درآمد جدید برای توسعه حمل و نقل عمومی در طول سال های اجرای برنامه پنج ساله سوم شهرداری تهران خبر داده که بخش عمده این رقم از محل اجرای سیاست های TOD تامین خواهد شد. به این ترتیب با اجرای طرح جدید توسعه تهران، این ظرفیت وجود دارد که سالانه 8هزار میلیارد تومان برای توسعه حمل و نقل عمومی تامین گردد. افزون بر این، مطالعات نشان می دهد ارزش املاک قرار گرفته تا شعاع 30 کیلومتری ایستگاه های حمل و نقل عمومی با اجرای سیاست های توسعه ریل پایه شهر تا 40 درصد قابل افزایش است. این موضوع خود سبب می گردد عوارض نوسازی و حتی عوارض ساخت وساز نیز در این مناطق افزایش پیدا کند و بر درآمدهای مدیریت شهری از این محل نیز افزوده گردد. ویژگی ششم طرح مذکور کاهش 2 تا 5 درجه ای دما در جزایر گرمایی واقع در مرکز کلان شهر تهران است؛ کمااینکه تجربه سئول نشان داده آرام سازی ترافیک و اجرای TOD به لحاظ زیست محیطی چنین اثر دمایی را به دنبال داشته است. ویژگی هفتم طرح جدید نیز این است که در قالب آن، شهر به زون های 600 مترمربعی تقسیم بندی می گردد که هر زون شامل کاربری های متنوع مسکونی، شغلی، آموزشی، اداری، تفریحی و.... خواهد بود.

هشتمین ویژگی و تفاوت مهم طرح جدید تهران این است که اجرای آن به شکل پایلوت شروع خواهد شد و قرار نیست به یکباره مبنای عمل قرار گیرد. آن طور که روز گذشته مدیران شهری اعلام کردند، پایلوت این طرح سال آینده در محور حد فاصل میدان انقلاب تا میدان فردوسی اجرایی خواهد شد و ممکن است این پایلوت در دو زون یا راسته اجرا گردد. ویژگی نهم جایگزین طرح تفصیلی تهران این است که در قالب آن قرار است شهرهایی با مقیاس کوچک در دل کلان شهر تهران و در تیراژ بالا شکل بگیرد. در واقع حول هر ایستگاه مترو در ابعاد کوچک مقیاس شهری یک شهر کوچک با تمام سرانه های شهری شکل خواهد گرفت که خود موجب می گردد از سفرهای برون محله ای و برون منطقه ای شهروندان به شکل محسوس کاسته گردد. ویژگی دهم نیز پیش بینی سکونت و فعالیت در جوار یکدیگر در ساخت و سازهای آینده تهران در قالب طرح جدید خواهد بود؛ چیزی که در طول دهه های اخیر به هیچ وجه مورد توجه نبوده و سبب شده کاربری غالب بعضی از مناطق تهران صرفا مسکونی باشد. در واقع توزیع کاربری های متنوع در فواصل پیاده و با مقیاس انسانی زمینه ساز کاهش محسوس سفرهای خودرویی شهروندان خواهد بود. به این ترتیب می توان یازدهمین ویژگی این طرح را نیز ممکن شدن زندگی در تهران بدون داشتن خودرو مطرح کرد که البته نتیجه اجرای طرح مذکور در بلندمدت است. دوازدهمین ویژگی طرح جایگزین نسخه کنونی طرح تفصیلی این است که در قالب آن تراکم بالا و شاید نامحدود در شعاع 300 مترمربعی اطراف ایستگاه های مترو متمرکز خواهد شد و جایگزین پهنه هایی که اکنون به عنوان پهنه های مناسب بلند مرتبه سازی معرفی شده است، می گردد. سیزدهمین ویژگی این طرح نیز فرمول معکوس آن برای تامین پارکینگ است. در شرایطی که طرح تفصیلی کنونی حداقل تعداد پارکینگ به ازای هر 100 مترمربع فضای تجاری را اعلام نموده، طرح جدید مبتنی بر توسعه ریل پایه، حداکثر پارکینگ به ازای متراژ بیشتری از کاربری تجاری را اعلام خواهد نمود و این یعنی دیگر قرار نیست به ازای ساخت و سازهای تجاری، پارکینگ تامین گردد، چراکه این تامین پارکینگ خود جاذب سفر با خودروی شخصی خواهد بود. یک خط مترو قابلیت انتقال جمعیت شهری با ظرفیتی بیش از 10 برابر یک بزرگراه را دارد و این یعنی احتیاج به پارکینگ در شرایطی که توسعه حول ایستگاه های مترو باشد، یک احتیاج اصلی در شهر نخواهد بود. اما شاید یک ویژگی مضاعف نیز بتوان برای این طرح یاد کرد. در اصول طراحی های شهری بر پایه TOD تعدادی مسکن حمایتی در هر زون که حول ایستگاه های مترو شکل می گیرد نیز تامین می گردد تا به این ترتیب مفهوم بالا و پایین شهر به تدریج از بین برود. به گزارش جهانی اقتصاد، با توجه به اینکه 36 درصد از سفرهای شهروندان تهرانی، سفرهای شغلی هستند، به نظر می رسد اختلاط منطقی کاربری ها در تمام هسته های شهری می تواند تاثیر چشمگیری بر کاهش این سفرها داشته باشد، چراکه ایجاد کاربری های تجاری و اداری در پهنه های مسکونی سبب اشتغال در نزدیکی محل سکونت شمار زیادی از شهروندان خواهد شد. در جلسه روز گذشته از دستورالعمل خیابان کامل و کتاب استاندارد Tod با حضور شهردار و رئیس شورای شهر تهران رونمایی شد.

namasho.com: نماشو: آگهی رایگان، رپورتاژ خبری، طراحی سایت، سئو و بهینه سازی وبسایت

picosho.ir: پیکوشو: مجله عکس و گرافیک

منبع: اقتصادنیوز
انتشار: 27 آبان 1400 بروزرسانی: 27 آبان 1400 گردآورنده: sloblag.com شناسه مطلب: 9481

به "جزئیات برنامه 13 تغییر در فیزیک و ترافیک پایتخت" امتیاز دهید

امتیاز دهید:

دیدگاه های مرتبط با "جزئیات برنامه 13 تغییر در فیزیک و ترافیک پایتخت"

* نظرتان را در مورد این مقاله با ما درمیان بگذارید